ژان پیاژه

پیاژه دانشمند اهل نوشاتل برخاسته ازسرزمین ژان ژاک روسو است در نوجوانی به زیست شناسی علاقه مند شد سپس به مسئله انسان وشکل گیری سازمان روانی او پرداخت و در مورد کودکان مطالعه کرد بیش از 60 سال در این زمینه فعالیت  کرد و دارای نظریه در این زمینه شد.
ژان پیاژه را اغلب روانشناس کودک می¬شناسند گرچه غالب پژوهشهای او در باره کودکان صورت گرفته است با این حال نظریه وی را روانشناسی ژنتیک به خود جلب کرده است از آن جهت کودکان را مورد مطالعه قرار داده است که از طریق جمع آوری اطلاعاتی درباره¬ی رفتارها واندیشه های آنان به شناسایی اعمال وافکار کودکان  و بزرگسالان نال آید هدف صلی پژوهشهای وی دانش شناسی بوده است که به این منظور روانشناسی ژنتیک را به عنوان وسیله انتخاب کرده تا منشائ وتکامل دانش را نزد نوع بشر بررسی کند بنابراین هدف روانشناسی او مطالعه نحوه ایجاد و تکامل فعالیت های شناختی انسان از کودکی تا بزرگسالی است.

تعادل شناختی یک حالت آرام وراحت است وعدم تعادل شناختی یک حالت ناآرام وناراحت است ومنظور از تعادل یابی جبران عدم تعادل است چنانچه فرد در برخورد باموقعیتی تازه نتواند با آن موقعیت درست برخورد نماید تعادلش به هم می¬خورد برای این کار باید در ساخت شناختی تغییراتی ایجاد کند تا بتواند موقعیت تازه در ست برخورد کند وتعادل را حفظ نماید ،هوش فرایند  سازگاری با محیط است در نظریه پیاژه هوش را بر حسب محتوا ،ساخت وکارکرد توصیف می¬کند.به جنبه های قابل مشاهده هوشی  یعنی پاسخ های فرد دربرخورد با محرک آشکار محتوا گفته می شود، ساخت عبارت است از ساختمان ذهن واندیشه های فرد ،کارکرد به سازگاری و سازمان اطلاق می¬شود که از دوران کودکی تا روز تولد تا مرگ تغییر درآنها ایجاد نمی شود.

هوش و تفکر
هوش به دوره خاصی از رشد محدود نمی شود و کودکان خردسال که هنوز زبان را نیاموخته اند رفتار هوشمندانه دارند تفکر مستلزم زبان آموزی است و از این رو کودکان پیش از یادگیری زبان دارای تفکر نیستند، هوش پیش از زبان وجود دارد اما تفکر وجود ندارد هوش برای کودک حل کردن مسائل تازه است یعنی هماهنگ کردن وسیله ها برای رسیدن به هدفی که   بلاواسطه قابل دستیابی نیست در حالی که تفکر و هوش درونی شده است که نه بر اعمال مستقیم  بلکه بر نماد سازی  مبتنی بر زبان، تصویرهای ذهنی  وسایر وسائل مبتنی است که امکان درونی ساختن و بازنمایی  امور را در مراحل بالاتر رشد فراهم می¬آورد که در مرحله هوش حسی وحرکتی کودک به آن دست می یابد.

مراحل رشد شناختی
حسی و حرکتی، پیش عملیاتی ،عملیات محسوس، عملیات صوری، که به ترتیب از تولد تا دو سالگی، از دو تا هفت سالگی، از هفت تا یازده سالگی و از یازده سالگی تا پانزده سالگی را شامل می گردد. در دوره حسی و حرکتی که پیش از زبان آموزی کودک است فرد قادر نخواهد بود دنیای خارج را در ذهن خود درونی سازد و به رفتارهای غیر کلامی اشاره می کند که در آن از نماد پردازی مراحل بعد خبری نیست. مرحله پیش عملیاتی : کودکان در این مرحله هنوز قادر به تفکر منطقی نبوده و تفکر آنان در این سنین مملو از تناقض و اشتباهات منطقی است ودر این مرحله زبان کمک زیادی به رشد شناختی کودک می کند و اورا قادر می سازد تا پدیده ها را به طور نمادی مورد بررسی قرار دهند. مرحله عملیات محسوس دراین مرحله فعالیت کودک با محیط عینی است و توانایی انجام اعمال منطقی را کسب می کند و این اعمال را با امور عینی و محسوس انجام می دهد و از عده حل کردن مسائل عینی بر می آید ولی قادر به حل مسئل انتزاعی نیست. مرحله عملیات صوری در این مرحله کودک به تدریج توانایی تفکر بر حسب امور انتزاعی را کسب می کند و بر منطق صوری مسلط می شود(سیف، س1379 ،ص195). 
تجربه و رشد دو فرایند تفکر از دید پیاژه می باشد کسب تجربه مستلزم ایجاد تماس بین کودک و محیط است که اساسی ترین نوع دانش از آن حاصل می شود و رشد تدریجی فرد فرایند دیگری است که انسان را قدم به قدم با دنیای بیرونی آشنا می سازد فکر کردن به دو مرحله قبل و بعد از زبان آموزی  مربوط می شود قبل از زبان فرد دارای هوش است و بعد از زبان آموزی انسان به تدریج  تفکر را می آموزد ابتدا تفکر عینی و سپس تفکر انتزاعی، تفکر عینی مقدمه ای برای تفکر انتزاعی است که پایه و استدلات تفکر انتزاعی  را قوی می کند. آموزش کودک در سیستم پیاژه بر یادگیری اکتشافی استوار است در این روش کودکان مفاهیم را خود یاد می¬گیرند نه از طریق توضیح و تبیین معلم بلکه به کوشش خود، زیرا امکان تجربه دست اول را دارد در این روش معلم به جای اینکه دانش را به صورت آماده و از طریق توضیحات کلامی در اختیار دانش آموزان قرار دهد برای آنها مجموعه ای از فعالیت های متنوع فراهم  می آورد که تا به کمک آنها به کاوش بپردازد، آموزش باید بر نیازهای فردی و سطح درک و فهم آنها مبتنی باشد.